بازسازی بینایی بدون رشد نورون‌های جدید؛ مغز چگونه خود را ترمیم می‌کند؟

#پزشکان_ایرانی به نقل ساینس دیلی :سال‌ها تصور می‌شد که نورون‌ها پس از آسیب، دیگر قادر به رشد یا ترمیم نیستند. اما پژوهش جدیدی از دانشگاه جانز هاپکینز نشان می‌دهد که مغز می‌تواند بدون تولید نورون‌های جدید، عملکرد بینایی را بازیابی کند. این کشف دیدگاه دانشمندان درباره ترمیم آسیب‌های مغزی را به‌طور جدی تغییر می‌دهد.

بازسازی سیستم بینایی با سیم‌کشی مجدد نورون‌ها

در این مطالعه که روی موش‌ها انجام شد، پژوهشگران دریافتند پس از آسیب مغزی، سلول‌های عصبی بازمانده در چشم به‌جای جایگزینی سلول‌های از دست‌رفته، شاخه‌های عصبی جدیدی ایجاد می‌کنند. این فرآیند که «جوانه‌زنی عصبی (Sprouting)» نام دارد، باعث می‌شود ارتباط میان چشم و مغز دوباره برقرار شود.

نکته مهم این است که این ارتباطات جدید فقط ظاهری نبودند؛ بررسی فعالیت مغز نشان داد که مسیرهای تازه ایجادشده، سیگنال‌های بینایی را به‌درستی منتقل می‌کنند و عملکردی مشابه مسیرهای اصلی دارند.

تفاوت ترمیم عصبی در زنان و مردان

یکی از یافته‌های مهم این پژوهش، تفاوت معنادار بین جنسیت‌ها بود. در موش‌های نر، بازسازی ارتباطات عصبی کامل‌تر و سریع‌تر انجام شد، در حالی که در موش‌های ماده، این فرآیند کندتر یا ناقص بود.

این نتیجه با مشاهدات بالینی در انسان‌ها هم‌خوانی دارد؛ جایی که زنان معمولاً پس از ضربه مغزی یا concussion علائم ماندگارتری را تجربه می‌کنند. پژوهشگران امیدوارند با شناسایی علت این تفاوت زیستی، بتوان راهکارهای درمانی مؤثرتری برای ترمیم آسیب‌های مغزی ارائه داد.

اهمیت این کشف در درمان آسیب‌های مغزی

این تحقیق نشان می‌دهد که انعطاف‌پذیری مغز (Neuroplasticity) بسیار بیشتر از آن چیزی است که قبلاً تصور می‌شد. درک بهتر این مکانیسم می‌تواند به توسعه روش‌های نوین درمانی برای آسیب‌های مغزی، اختلالات بینایی و حتی بیماری‌های عصبی منجر شود.