موانع و پیامدهای مجوز قبلی برای داروهای مغز و اعصاب؛ بررسی جامع تأثیر Prior Authorization بر بیماران نورولوژیک
دسترسی به داروهای مؤثر یکی از عوامل کلیدی در حفظ سلامت بیماران مبتلا به بیماریهای مغز و اعصاب است. سیاست «مجوز قبلی» (Prior Authorization یا PA) که توسط شرکتهای بیمه برای کنترل هزینهها اجرا میشود، اگرچه با هدف افزایش بهرهوری و کاهش هزینههای غیرضروری طراحی شده، اما شواهد علمی نشان میدهد که این سیاست میتواند پیامدهای منفی قابلتوجهی برای بیماران نورولوژیک، پزشکان و نظام سلامت به همراه داشته باشد.
مجوز قبلی (PA) چیست؟
مجوز قبلی فرآیندی است که در آن پزشک باید پیش از تجویز برخی داروها، تأییدیه شرکت بیمه را دریافت کند. این سیاست اغلب برای داروهای گرانقیمت یا تخصصی مانند داروهای اماس، میگرن، صرع، پارکینسون و آلزایمر اعمال میشود.
اهداف بیمهها از اجرای مجوز قبلی
-
کنترل هزینههای درمان
-
جلوگیری از مصرف بیرویه داروهای گران
-
هدایت درمان به سمت «مراقبت با ارزش بالا»
-
کاهش بار مالی بلندمدت برای بیمهها
با این حال، مطالعات نشان میدهد که این اهداف همیشه با بهبود پیامدهای سلامت همراه نیستند.
پیامدهای مجوز قبلی برای بیماران مغز و اعصاب
بر اساس مرور نظاممند منتشرشده در JAMA Neurology (2025)، مهمترین پیامدهای PA برای بیماران عبارتاند از:
🔹 ۱. تأخیر در درمان
-
۶۰٪ مطالعات گزارش کردهاند که مجوز قبلی منجر به تأخیر در شروع درمان میشود
-
در برخی بیماران مبتلا به میگرن، تأخیر ۱۰ تا ۱۴ روزه در دریافت درمان مؤثر گزارش شده است
-
بیماران اماس گاهی تا چند برابر بیشتر منتظر تأیید دارو میمانند
🔹 ۲. تشدید فعالیت بیماری
-
۲۵٪ مطالعات افزایش عود بیماری یا تشدید علائم را گزارش کردهاند
-
در صرع، تأخیر در دسترسی به دارو باعث افزایش تشنج و حتی بروز استاتوس اپیلپتیکوس شده است
-
در اماس، رد اولیه درخواست بیمه با افزایش ۵ برابری احتمال فعال شدن بیماری همراه بوده است
🔹 ۳. افزایش هزینه از جیب بیمار
-
پرداختهای سنگین فرانشیز و همپرداخت
-
نیاز گسترده به کمکهای مالی و خیریهها
-
در برخی موارد، فشار مالی شدید و حتی ورشکستگی بیماران
پیامدهای مجوز قبلی برای پزشکان و مدیران درمان
-
افزایش بار کاری اداری (تا ۱۲ ساعت در هفته)
-
فرسودگی شغلی پزشکان (۹۵٪ پزشکان گزارش افزایش فرسودگی دادهاند)
-
نیاز مکرر به اعتراض (Appeal) به تصمیمات بیمه
-
اتلاف زمان درمانی که میتوانست صرف مراقبت مستقیم از بیمار شود
درمان پلهای (Step Therapy)؛ مانعی پنهان
یکی از اشکال رایج مجوز قبلی، درمان پلهای یا Fail-First Therapy است؛ یعنی:
-
بیمار باید ابتدا چند داروی ارزانتر اما کماثرتر را امتحان کند
-
تنها در صورت «شکست درمان»، اجازه دریافت داروی مؤثرتر داده میشود
مطالعات نشان دادهاند که این سیاست در بیش از ۹۰٪ بیماران مانع دسترسی به درمان بهینه میشود.
راهکارهای تسهیل مجوز قبلی
برخی عوامل میتوانند فرآیند PA را بهبود دهند:
-
استفاده از داروسازان بالینی
-
راهاندازی داروخانههای تخصصی وابسته به مراکز درمانی
-
استفاده از تکنسینهای آموزشدیده برای پیگیری مجوزها
-
سادهسازی و اصلاح سیاستهای بیمهای
در برخی مراکز، حضور داروساز تخصصی زمان تأیید دارو را از ۲۲ روز به ۳ روز کاهش داده است.
جمعبندی
شواهد علمی نشان میدهد که مجوز قبلی داروهای مغز و اعصاب، علیرغم اهداف اقتصادی، میتواند به تأخیر درمان، تشدید بیماری، افزایش هزینهها و فرسودگی کادر درمان منجر شود. اصلاح این سیاستها و حرکت بهسوی مدلهای عادلانهتر، نقش مهمی در بهبود دسترسی بیماران نورولوژیک به درمانهای مؤثر دارد.
منبع:::
