ایسکمی حاد انگشتی، زخمهای ایسکمیک دیجیتال و گانگرن از عوارض شدید و ناتوانکننده در بیماران مبتلا به اسکلروز سیستمیک و سایر واسکولوپاتیهای خودایمنی هستند. این عوارض با درد شدید، نکروز بافتی، خطر عفونت و حتی قطع انگشت همراه بوده و اغلب به درمانهای استاندارد مانند وازودیلاتورها و داروهای سرکوبکننده ایمنی پاسخ مناسبی نمیدهند.
در سالهای اخیر، سم بوتولینوم (Botulinum Toxin) بهعنوان یک درمان کمکی نوین برای ایسکمی انگشتی مقاوم مطرح شده است. این سم با مهار انقباض سمپاتیک عروقی، باعث بهبود جریان خون موضعی میشود؛ با این حال، اثربخشی و ایمنی بالینی آن تاکنون بهطور جامع بررسی نشده بود.
هدف مطالعه
هدف این مرور سیستماتیک و متاآنالیز با دادههای فردی بیماران (IPD) عبارت بود از:
-
بررسی اثربخشی تزریق سم بوتولینوم در درمان ایسکمی انگشتی، زخمهای دیجیتال و گانگرن
-
ارزیابی ایمنی درمان
-
شناسایی عوامل پیشبینیکننده پاسخ به درمان
روشها
مطالعات منتشرشده در پایگاههای PubMed، Embase و Scopus تا آوریل ۲۰۲۴ بررسی شدند. در مجموع، ۳۱ مطالعه شامل کارآزمایی بالینی، مطالعات مشاهدهای و گزارش موارد وارد تحلیل شد. دادههای ۱۱۹ بیمار برای متاآنالیز نهایی استفاده گردید.
نتایج اصلی
-
نرخ پاسخ کامل درمان (CR):
-
ایسکمی حاد انگشتی: ۹۳٪
-
زخمهای ایسکمیک دیجیتال: ۹۰٪
-
گانگرن انگشتی: ۸۷٪
-
-
میانگین زمان پاسخ به درمان:
-
ایسکمی حاد: حدود ۱۲ روز
-
گانگرن: حدود ۲۴ روز
-
زخمهای دیجیتال: حدود ۵۴ روز
-
-
عوارض جانبی: نادر و خفیف
-
ضعف عضلانی گذرا: ۷٫۶٪
-
درد محل تزریق: ۵٫۹٪
-
-
هیچ عارضه سیستمیک یا دائمی گزارش نشد.
بیشترین اثربخشی سم بوتولینوم در بیماران با علت خودایمنی (بهویژه اسکلروز سیستمیک) مشاهده شد.
نتیجهگیری بالینی
بر اساس این مرور سیستماتیک و متاآنالیز، تزریق سم بوتولینوم یک درمان ایمن، مؤثر و کمتهاجمی برای بیماران مبتلا به ایسکمی انگشتی مقاوم و زخمهای دیجیتال، بهویژه در اسکلروز سیستمیک، محسوب میشود. این روش میتواند بهعنوان درمان نجاتبخش سرپایی در موارد مقاوم به درمانهای مرسوم مورد استفاده قرار گیرد.
با این حال، انجام مطالعات آیندهنگر و کارآزماییهای بالینی تصادفیشده برای تعیین دوز استاندارد، محل تزریق و اثربخشی بلندمدت ضروری است.
منبع::::
سم بوتولینوم برای ایسکمی انگشتی مقاوم و زخمها در اسکلروز سیستمیک
