متاپنوموویروس انسانی (hMPV) یک ویروس RNA تک‌رشته‌ای و از عوامل اصلی عفونت‌های تنفسی است که برای اولین بار در سال ۲۰۰۱ شناسایی شد. این ویروس به‌طور گسترده‌ای در سراسر جهان شیوع دارد و بیشترین خطر آن برای کودکان زیر ۵ سال و به‌ویژه نوزادان زیر ۱۲ ماه است. سالانه بیش از ۱۴ میلیون مورد عفونت حاد تنفسی پایینی و مرگ‌ومیر ناشی از آن به این ویروس نسبت داده می‌شود. همچنین، افراد مسن، افراد با سیستم ایمنی ضعیف، و مبتلایان به بیماری‌های زمینه‌ای مانند آسم و بیماری انسدادی مزمن ریه (COPD) در معرض خطر شدیدتری قرار دارند.
چالش‌های درمانی و پیشگیری:
- تاکنون هیچ داروی ضدویروسی یا واکسن تأییدشده‌ای برای hMPV در دسترس نیست.
- برخی کاندیداهای واکسن، شامل واکسن‌های mRNA و ذرات شبه‌ویروسی، به مرحله آزمایش بالینی اولیه رسیده‌اند.
- واکسن‌های سنتی مانند واکسن‌های غیرفعال‌شده با فرمالین منجر به پاسخ ایمنی ناکافی یا افزایش بیماری‌های تنفسی در مدل‌های حیوانی شده‌اند.
پیشرفت‌های تحقیقاتی:
- پروتئین F ویروسی:
- پروتئین F که نقش کلیدی در ورود ویروس به سلول‌های میزبان دارد، هدف اصلی برای طراحی واکسن‌ها و آنتی‌بادی‌های خنثی‌کننده است.
- این پروتئین در دو ساختار “پیش‌جوش” و “پس‌جوش” وجود دارد که ساختار پیش‌جوش ایمنی‌زایی بیشتری دارد.
- آنتی‌بادی‌های خنثی‌کننده (nMAbs):
- تاکنون بیش از ۶۰۰ آنتی‌بادی مونوکلونال علیه پروتئین F شناسایی شده است که حدود ۹۳ مورد از آن‌ها با قدرت خنثی‌کنندگی بالا مورد بررسی دقیق قرار گرفته‌اند.
- بیشتر این آنتی‌بادی‌ها از سلول‌های انسانی جدا شده‌اند و توانایی خنثی‌سازی ژنوتیپ‌های مختلف hMPV را دارند.
- مناطق هدف آنتی‌بادی‌ها:
- شش اپی‌توپ اصلی (Ø، I، II، III، IV، V) روی پروتئین F شناسایی شده‌اند که بیشتر آنتی‌بادی‌های قوی به اپی‌توپ‌های IV و III متصل می‌شوند.
- آنتی‌بادی‌های مشترک بین ویروسی:
- برخی آنتی‌بادی‌ها قادر به خنثی‌سازی هر دو ویروس hMPV و ویروس سن‌سیشیال تنفسی انسانی (hRSV) هستند که می‌تواند راهی برای طراحی واکسن‌های چندمنظوره باشد.
نتایج محافظتی در مدل‌های حیوانی:
- آنتی‌بادی‌های قوی (hp-nMAbs) در مدل‌های حیوانی مانند موش و همستر توانسته‌اند به‌طور قابل‌توجهی بار ویروسی را کاهش دهند، چه به‌صورت پیشگیرانه و چه درمانی.
نتیجه‌گیری و آینده‌پژوهی:
- طراحی واکسن‌های مبتنی بر ساختار پروتئین F و آنتی‌بادی‌های مونوکلونال خنثی‌کننده برای hMPV و سایر ویروس‌های پنوموویریده (مانند hRSV) در حال پیشرفت است.
- آنتی‌بادی‌های چندمنظوره و واکسن‌های مبتنی بر فناوری‌های پیشرفته، امیدبخش‌ترین راه‌حل برای مقابله با عفونت‌های ناشی از این ویروس‌ها هستند.
این مقاله بر ضرورت توسعه روش‌های درمانی و پیشگیری مؤثر برای کاهش بار بیماری و مرگ‌ومیر ناشی از hMPV تأکید می‌کند.
