سلولهای بنیادی در آستانه ورود به کلینیک: درمانهایی برای سرطان، دیابت و بیماری پارکینسون در راه است

بیش از ۱۰۰ آزمایش بالینی کاربرد سلولهای بنیادی در پزشکی بازساختی را بررسی میکنند. این یک نقطه عطف برای حوزهای است که همواره با بحثهای اخلاقی و سیاسی همراه بوده است.
نویسنده: آلیسون ابوت
اندرو کَسی، محقق سابق در حوزه مخابرات، پس از تشخیص بیماری پارکینسون در سال ۲۰۱۰، مجبور به بازنشستگی زودهنگام شد. او که بیماریاش را مانند یک مسئله مهندسی میدید، تصمیم گرفت در آزمایشهای بالینی شرکت کند.
او میگوید: «زمان داشتم و میتوانستم در فرآیند درک بیماری و یافتن درمانهای مناسب مشارکت کنم.»
در اکتبر ۲۰۲۴، پزشکان در سوئد نورونهایی مشتق از سلولهای بنیادی جنینی انسان را به مغز او پیوند زدند. امید است که این سلولها بافتهای آسیبدیده را بازسازی کنند.
دستاوردی جهانی: درمان دیابت با سلولهای بنیادی
این مطالعه یکی از بیش از ۱۰۰ آزمایش بالینی است که پتانسیل سلولهای بنیادی را برای جایگزینی یا تقویت بافتهای آسیبدیده در بیماریهای خطرناکی مانند سرطان، دیابت، اپیلپسی، نارسایی قلبی و برخی بیماریهای چشمی بررسی میکنند. این آزمایشها، برخلاف روشهای تایید نشده برخی کلینیکهای غیراستاندارد، از سلولهایی استفاده میکنند که به بافتهای جدید تبدیل میشوند.
اگرچه این تحقیقات هنوز در مراحل اولیه و با هدف اطمینان از ایمنی انجام میشوند، اما پیشرفت در این حوزه چشمگیر بوده است. محققان پیشبینی میکنند برخی از این درمانها طی ۵ تا ۱۰ سال آینده به مرحله عمومی برسند.
چالشها و امیدها در درمان پارکینسون
علائم پارکینسون ناشی از تحلیل نورونهای تولیدکننده دوپامین در مغز است. داروهای جایگزین دوپامین موثر هستند، اما عوارض جانبی جدی دارند. ایده جایگزینی این نورونها با سلولهای بنیادی، امیدی برای بیماران است.
در دهه ۱۹۸۰، اولین پیوند نورونهای جنینی برای درمان پارکینسون انجام شد، اما نتایج متناقض بودند. اکنون، با پیشرفت فناوری و استفاده از سلولهای بنیادی جنینی و پرتوان القایی (iPS)، سلولهای باکیفیت برای درمان تولید میشوند.
موفقیت در بیماریهای دیگر
- صرع: در یک مطالعه بالینی، پیوند سلولهای مشتق از سلولهای بنیادی به بیماران صرعی باعث کاهش چشمگیر تشنج شد.
- دیابت: در یک آزمایش، ۹ نفر از ۱۲ بیمار دریافتکننده سلولهای تولیدکننده انسولین دیگر نیازی به تزریق انسولین ندارند.
- بیماریهای قلبی: اگرچه چالشها بیشتر است، تلاشها ادامه دارد.
چشمانداز آینده
سلولهای بنیادی در حال تغییر چشمانداز پزشکی هستند. اگرچه راه طولانی تا درمان کامل بیماریهای پیچیده باقی است، پیشرفتهای کنونی نویدبخش دورهای جدید در پزشکی بازساختی است.