چالشها و راهکارهای مدیریت دیابت در ایران: از بحران تا بهبود
اثرات گسترده دیابت بر جامعه و سیستم سلامت

محمدرضا مهاجری طهرانی، فوق تخصص غدد و عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران، در پنجمین کنگره اروپایی-آسیایی فارماکواپیدمیولوژی، به پیامدهای منفی دیابت پرداخت. او تأکید کرد که این بیماری هزینههای سنگینی بر سیستم درمانی، جامعه و افراد تحمیل میکند. این هزینهها شامل:
- افزایش هزینههای سیستم سلامت
- کاهش بهرهوری اقتصادی افراد مبتلا
- عوارض مرتبط با بیماری و مرگ زودرس
موانع اساسی در مدیریت دیابت
مدیریت ضعیف دیابت منجر به فشار مالی بر سیستم سلامت و بیمهها میشود. عواملی که مدیریت بیماری را دشوار میکنند عبارتند از:
- دسترسی ناکافی به درمان
- کمبود امکانات تخصصی
- مشکلات مالی بیماران
- نبود آموزش کافی برای بیماران و پزشکان
آمار نگرانکننده دیابت در ایران
- شیوع دیابت در بزرگسالان: حدود ۱۰٪
- تعداد بیماران دیابتی: ۶.۵ میلیون نفر
- بیاطلاعی نیمی از بیماران از بیماری خود
- ۶۵٪ بیماران، زنان هستند
- دیابت؛ پنجمین عامل مرگ در کشور
عملکرد ضعیف در کنترل شاخصهای دیابت
مطالعهای نشان داده که تنها:
- ۳۳٪ بیماران قند خون ناشتا (FBS) کنترلشده دارند.
- ۲۹٪ بیماران در کنترل HbA1c موفق بودهاند.
- ۱۳٪ بیماران به اهداف درمانی کامل شامل کنترل قند، فشارخون، و کلسترول رسیدهاند.
هزینههای سنگین درمان دیابت
براساس آمار سازمان غذا و داروی کشور در سال ۱۴۰۲:
- هزینه دارویی بیماران دیابتی: ۱۳۴ هزار میلیارد تومان
- ۳۶٪ مربوط به انسولینهای آنالوگ و ۶۴٪ مربوط به درمانهای خوراکی
راهکارها برای مدیریت بهینه دیابت
دکتر مهاجری طهرانی راهکارهایی برای بهبود مدیریت بیماری پیشنهاد داد:
- حمایت گسترده بیمهها: با پوشش هزینههای دارو، آزمایش و خدمات اولیه میتوان از بروز عوارض شدید جلوگیری کرد.
- اجرای مصوبه خدمات دیابتی: با تأخیر ۳ ساله، نیاز به پوشش بیمهای قرصهای جدید داخلی از خانواده 4DPP و 2SGLT همچنان حس میشود.
- حمایت از تکنولوژیهای نوین: تأمین و پوشش بیمهای دستگاههای پایش مداوم قند خون (CGM) و پمپهای انسولین میتواند تأثیر بسزایی داشته باشد.
- بازنگری دستورالعملهای حمایتی: برای کاهش قیمت دستگاهها و نوارهای تست قند خون.
نتیجهگیری: ضرورت تحول در مدیریت دیابت
درک پاتوفیزیولوژی دیابت به سطح بالایی رسیده است، اما مدیریت درمانی هنوز با چالشهای جدی مواجه است. با بهبود خدمات و حمایت بیمهای، میتوان کیفیت زندگی بیماران را ارتقا داد و از هزینههای سنگین جلوگیری کرد. آینده مدیریت دیابت نیازمند برنامهریزی دقیق و نوآوری است.