بیماریهای کودکان و نوزادان-خطاهای شایع
مصرف آنتی‌هیستامین‌ها به خصوص دیفن‌هیدرامین در سن زیر ۲ سال با احتیاط فراوان و زیر ۶ ماه منع مصرف دارد
مصرف دی‌سیکلومین زیر سن ۶ ماه و پرومتازین زیر ۲ سال ممنوع است.
مصرف متوکلوپرامید با توجه به عوارض قابل توجه و در دسترس بودن داروی اندانسترون یا دمیترون (با اثر بهتر و عوارض کمتر) بهتر است خیلی کم و اگر ناچار بودیم، استفاده شود. شکل تزریقی متوکلوپرامید معمولا با دوز اشتباه و خیلی بیشتر از حد مجاز تجویز می‌شود. برای مثال، دوز معمول آن ۱/۰ میلی‌گرم به ازای هر کیلوگرم است، یعنی برای یک کودک ۱۰ کیلوگرمی فقط یک دهم آمپول باید استفاده شود و حداکثر دوز آن ۲ برابر یعنی یک پنجم آمپول. در شکل قطره دوز معمول نیم قطره و دوز حداکثر یک قطره به ازای هر کیلوگرم در هر نوبت است که این شکل دارو هم به طور معمول بیش از حد مجاز استفاده می‌شود.
مصرف شربت گریپ‌میکسچر، چه ایرانی و چه خارجی، درسن زیر یک ماه توصیه نمی‌شود و می‌توان به جای آن از شربت‌هایی مثل گریپ‌واتر یا کامی‌وی استفاده کرد.
مصرف اشکال تزریقی هیوسین و دی‌سیکلومین در کودکان به‌خصوص در سن زیر ۶ سال با توجه به دوز بسیار کم مورد نیاز آنها منع مصرف دارد. در بیشتر موارد چندین برابر دوز حداکثر تجویز می‌شود.
دوز دیکلوفناک در کودکان تعیین نشده و بهتر است در کودکان زیر ۱۲ سال استفاده نشود. شکل تزریقی آن در کودکان منع مصرف مطلق دارد.
مصرف همزمان داروهایی که اثر همدیگر را خنثی می‌کنند اشتباه است، مثل مصرف همزمان دی‌سیکلومین یا هیوسین با متوکلوپرامید.
مصرف لوپرامید در سن زیر ۲ سال ممنوع است. مصرف دیفنوکسیلات در کل سنین کودکان ممنوع است و بارها مسمومیت با این دارو به صورت اتفاقی یا به علت اشتباه در نسخه‌نویسی در کودکان مشاهده شده است.
یک خطای شایع دیگر تجویز چند نوع آنتی‌بیوتیک در درمان اسهال کودکان است در حالی که در اکثر موارد نیازی به هیچ گونه آنتی‌بیوتیکی ندارند. برای مثال، مصرف همزمان دو یا بیشتر از دو آنتی‌بیوتیک شامل، مترونیدازول، فورازولیدون، نالیدیکسیک اسید، سفکسیم، سفتریاکسون، جنتامایسین، کوتریموکسازول، آزیترومایسین و…
حتما در هنگام تجویز اسپری‌های تنفسی مثل سالبوتامول در کودکان به خصوص در سن کمتر از ۴-۵ سال، دم‌یار هم تجویز و آموزش کافی هم داده شود. بارها حتی در نسخ متخصصین کودکان این مهم فراموش شده است.
با توجه به نگرانی وسواس‌گونه اکثر مادران برای هرچه سریع‌تر پایین آوردن تب کودک‌شان، باید در زمینه مصرف همزمان دو شکل دارویی از یک دارو و خطر ایجاد مسمومیت دارویی به والدین هشدار داد. مثل استفاده همزمان قطره یا شربت استامینوفن با شیاف استامینوفن، یا مصرف قرص سرماخوردگی کودک یا بزرگسال با قرص یا شربت استامینوفن.
با توجه به اهمیت میزان دقیق مصرف دارو در کودکان، باید از یک ترازوی دقیق برای توزین کودکان سود جست و مقدار مصرف دارو را دقیق محاسبه (استفاده از ماشین‌حساب توصیه می‌شود) و با سرنگ یا قاشق‌های مدرج تجویز کرد (قاشق‌های معمولی اندازه استاندارد و ثابتی نداشته و باعث مصرف نادرست دارو خواهند شد.)
در مصرف داروهای غیرروتین احتمال اشتباه در محاسبه میزان و فواصل دارو بیشتر است. هرگز از استفاده از کتاب، موبایل، کامپیوتر، اینترنت و مشورت با همکاران پزشک و داروساز بخصوص در مقابل بیماران خجالت نکشید!!
یکی از خطاهای شایع به خصوص در زمینه مصرف آنتی‌بیوتیک‌ها عدم دقت در محاسبه دقیق دوز داروها است. در این قسمت برای راحتی محاسبه دقیق دوز روتین داروها، میزان مصرف آنتی‌بیوتیک‌ها و بعضی از داروهای پرمصرف دیگر را که به شکل شربت یا قطره هستند، برحسب میلی‌لیتر یا قطره بر کیلوگرم در ۲۴ ساعت یا در هر نوبت یادآوری می‌کنیم:
تمام آنتی‌بیوتیک‌ها و داروهای پرمصرف دیگر به شکل شربت که دوز معمول آنها ۱ ml/kg/24h است: آموکسی‌سیلین ۲۵۰، آمپی‌سیلین۲۵۰، سفالکسین ۲۵۰، فاراموکس ۴۰۰ یا آموکسی‌سیلین BD،کوتریموکسازول، اریترومایسین، نیتروفورانتوئین ۲۵ میلی‌گرم در ۵ میلی‌لیتر، نالیدیکسیک اسید، بروم هگزین، دی‌سیکلومین (زیر ۶ ماه ممنوع)، دیفن‌هیدرامین و هیدروکسی زین (هر دو در سنین بالای ۶ ماه).
شربت استامینوفن ۰.۵ ml/kg/Dose/q4-6h، قطره استامینوفن: ۲ until 3 Drop/kg/Dose/q4-6 h
آزیترومایسین ۱۰۰: روز اول ۰.۵ ml/kg و ۴ روز بعدی ۰.۲۵ ml/kg وآزیترومایسین ۲۰۰، نصف همین مقادیر.
مترونیدازول: ۰.۲ ml/kg/Dose /q8h (البته برای درمان عفونت‌های بی‌هوازی ۲برابر و برای آمیبیاز ۳ برابر این مقادیر استفاده می‌شود).
پرومتازین و دکسترومتورفان (فقط برای سنین بالای ۲ سال): ۰.۱ ml/kg/Dose /q6h
سالبوتامول: ۰.۲۵ ml/kg/Dose /q8h
کوآموکسی کلاو ۶۴۳ (یکی از بهترین درمان‌های اوتیت که نسبت کلاوولانیک اسید و آموکسی‌سیلین آن رعایت شده است): ۰.۷ ml/kg/24h تقسیم بر ۲ دوز مساوی.
سفکسیم: ۰.۴ ml/kg/24h
فورازولیدون: ۲ ml/kg/24h تقسیم بر ۴ دوز
اکسپکتورانت (برای سن بالای ۲ سال و ارجح بالای ۶ سال): ۰.۵ ml/kg/24h
ایبوپروفن: ۰.۲۵ until 0.5 ml/kg/Dose/q6h
قطره دکسترو متورفان: ۲ drop/kg/Dose و قطره کلوبوتینول ۱ drop/kg/Dose.هر دو قطره زیر ۲ سال توصیه نمی‌شود.
قطره دایمتیکون: ۱ drop/kg/Dose/q8h
گایافنزین (در سنین بالای ۲ سال): ۱.۵ ml/kg/24h
قطره نیستاتین: ۱ میلی‌لیتر هر ۶ ساعت یا ۵/۰ میلی‌لیتر بعد از هر بار شیردهی برای درمان برفک دهان شیرخوار
سولفات روی ۱ درصد: ۰.۵ ml/kg/24h
پی‌پیرازین: ۰.۵۵ ml/kg/24 h روزی یکبار تا ۷ روز برای اکسیور، و ۰.۶۵ ml/kg/24 h روزی یکبار برای دو روز برای آسکاریس
پیروینیوم پاموآت: ۰.۵ ml/kg/single dose
شربت سرماخوردگی کودک (بالای ۶ ماه و ترجیحا بالای ۲ سال استفاده شود): ۰.۲ ml/kg/dose/q6-8h.
دکتر حسین آشوری، متخصص کودکان
بسیااار عالی