پاسخ منفی رئیس جمهور به درخواست وزیر بهداشت برای مهلت شش ماهه اجرای صددرصدی نسخه الکترونیک، بمعنای آن است که از اول دی ماه باید نسخه های کاغذی پزشکان به صورت صددرصد در سراسر کشور حذف شده و نسخه الکترونیک جایگزین آن شود.
این موضوع سبب شده که نگرانی هایی میان صاحب فرآیندهای مختلف اعم از داروخانه ها، پزشکان، مراکز ارائه دهنده خدمات نظیر آزمایشگاه ایجاد شود.
فراهم نشدن زیرساخت ها مربوط به مراکز غیر طرف قرار داد با سازمان بیمه سلامت است
محمدمهدی ناصحی، مدیر عامل سازمان بیمه سلامت ایران با عنوان این مطلب که سازمان بیمه سلامت وظایف مربوط به خود را از نظر فراهم کردن زیرساخت‌ها از جمله سامانه استحقاق سنجی و سامانه نسخه نویسی الکترونیک انجام داده و آن را در اختیار تمام سازمان‌ها و ذی‌نفعان قرار داده است، گفت: نسخه الکترونیک یکی از قسمت‌های مهم نظام الکترونیک سلامت است و کمک بسیار زیادی به خصوص در ساماندهی منابع و مصارف حوزه سلامت می‌کند. از طرفی با آزاد شدن نرخ ارز تنها راهی که می‌توان توزیع منابع را به خصوص برای بیماران خاص و داروهای گران قیمت انجام داد، از طریق نسخه‌نویسی الکترونیک است تا دچار مشکل نشویم.
زیرساخت‌های نسخه نویسی الکترونیک تنها برای مؤسسات طرف قرارداد با سازمان بیمه سلامت ایران انجام شده است و برخی اظهار نظرها در خصوص فراهم نشدن زیر ساخت‌ها، مربوط به مراکز غیر طرف قرار داد با سازمان بیمه سلامت است.
ضعف در نرم افزارهای نسخه نویسی الکترونیکی
مهدی رضایی، معاون بیمه و خدمات سلامت سازمان بیمه سلامت ایران با اشاره به اینکه اجرای طرح نسخه نویسی الکترونیکی موفقیت‌هایی را به دنبال داشته است، گفت: در حال حاضر یک شبکه ارتباطی میان تمامی ارائه دهندگان خدمت یعنی پزشکان، داروخانه و سایر ارکان پاراکلینیک ایجاد شده است که قبلاً وجود نداشته است.
بین مراکز داده‌های رسمی کشور شاهد تبادل اطلاعات هستیم، سامانه‌های نسخه نویسی با سازمان ثبت احوال، سازمان غذا و دارو و سازمان نظام پزشکی در حال تبادل داده هستند و این موضوع مانع جعل اطلاعات در گروه می‌شود. به عنوان مثال دیگر کسی نمی‌تواند با مدرک جعلی طبابت کند.
در حال حاضر بیش از ۵۰ درصد داروها در مراکز توزیع دارو با کد اصالت انجام می‌شود. همچنین بحث اجرای راهنماهای بالینی که توسط وزارت بهداشت تدوین شده است، در گذشته امکان اجرا نداشت؛ اما اکنون با اجرای نسخه الکترونیکی، بستر اجرای راهنماهای بالینی فراهم شده است.
در بخش مشکلات و عدم موفقیت‌ها می‌توان به مواردی همچون عدم حضور تمامی سازمان‌های بیمه گر در اجرای نسخه نویسی الکترونیکی اشاره داشت؛ چراکه تنها دو سازمان بیمه سلامت ایران و تأمین اجتماعی اجرای نسخه نویسی الکترونیکی را در دستور کار قرار دادند، البته ورود بیمه‌های تکمیلی نیز در این مساله بسیار مهم است و عدم ورود جدی آنها مشکلاتی برای بیمه شدگان و ارائه دهندگان ایجاد کرده است. مشکل دیگر هم اشکالات ارتباطی در برخی نقاط جغرافیایی کشور است.
عدم شکل گیری پرونده الکترونیک سلامت، از دیگر مشکلاتی است که در بحث نسخه الکترونیکی باید مورد توجه قرار گیرد. همچنین اجرای امضا الکترونیکی توسط سازمان نظام پزشکی به عنوان تعیین هویت پزشکان، از دیگر موضوعاتی است که باید تمهیدات لازم برای انجام آن صورت گیرد.
ضعف در نرم افزارهای نسخه نویسی الکترونیکی نیز شرایط را در اجرای این طرح با مشکلاتی رو به رو کرد، به طوری که همزمان با به کارگیری این سامانه‌ها نتوانستیم به مطالبات گروه‌های پزشکی پاسخ دهیم. از سوی دیگر باید اپراتورهای نظام سلامت هرچه سریع‌تر شکل گیرد. لذا امیدواریم این ضعف‌ها هرچه سریع‌تر مرتفع شود.
حفظ محرمانگی اطلاعات بیمه شدگان
عبدالرحیم ترابی، مدیر کل حقوقی سازمان بیمه سلامت ایران هم با عنوان این مطلب که از ابتدای راه اندازی سامانه نسخه الکترونیک، امکان ورود کاربران با رمز دو مرحله‌ای به منظور افزایش امنیت سامانه فراهم شده و کاربر پس از ثبت نام، به صورت پیش فرض دارای قابلیت ورود دو مرحله‌ای است، گفت: با توجه به درخواست‌های مکرر استان‌ها درباره مشکلات در دریافت رمز دو مرحله‌ای به دلیل اختلال در بستر ارسال پیامک و اختلال در اپراتورهای همراه و مشکلات مخابراتی در برخی موقعیت‌های جغرافیایی، فرم تعهدنامه‌ای جهت حذف ورود دو مرحله‌ای در اختیار کاربر قرار می‌گیرد تا پس از اخذ تعهد، ورود فقط با نام کاربری و رمز عبور قابل انجام باشد.
در این تعهدنامه ذکر شده که کاربر باید از ارائه اطلاعات کاربری به دیگران خودداری کرده و هرگونه افشای اطلاعات کاربری متوجه شخص کاربر خواهد بود.
در راستای حفظ محرمانگی اطلاعات بیمه شدگان، عدم نمایش بخشی از شماره تلفن همراه و تاریخ تولد بیمه شده در دستور کار قرار گرفته و به زودی در تمام سامانه‌ها و سرویس نسخه الکترونیک، امکان مشاهده کامل شماره تلفن همراه و تاریخ تولد بیمه شدگان وجود نخواهد شد.
با توجه به مشکلات رمز دو مرحله‌ای و عدم دریافت پیامک در برخی استان‌ها، راهکارهای پشتیبان مانند قابلیت تولید محدود رمز دو مرحله‌ای رزرو در سامانه نسخه الکترونیک پس از احراز هویت کاربر و ارائه اپلیکیشن برای تولید رمز دو مرحله‌ای به صورت آفلاین پس از احراز هویت در حال طراحی و پیاده سازی است.
انتشار اطلاعات بیمه شدگان سازمان بیمه سلامت، خط قرمزی در راستای محرمانگی اطلاعات و حفظ اطلاعات شخصی افراد بوده و با هرگونه اهمال و بی‌توجهی در این زمینه برخورد جدی انجام می‌شود.
به نظر می‌رسد که موضوع افشای اطلاعات هویتی بیمه شدگان، مهم‌تر از موضوع قاچاق دارو باشد. لذا لازم است تا تدابیری اتخاذ و اندیشیده شود که بتوان ضریب امنیتی مربوط به اسناد اطلاعات هویتی بیمه شدگان را بالا برد. زیرا، اگر چنین اتفاقی رخ دهد، قطعاً با مشکلات عدیده ای در نظام سلامت کشور مواجه خواهیم شد.
شهرام غفاری، مدیرکل درمان غیرمستقیم سازمان تأمین اجتماعی نیز در ادامه گفت: بستر برای نسخه نویسی الکترونیکی فراهم شده، اما مشکلاتی هم باقی است. برخی پزشکان ما سن بالایی دارند و کار کردن با فناوری برای آنها آسان نیست.
مادامی که نسخه کاغذی از سوی پزشک وجود داشته باشد، امکان اجرای این طرح به صورت کامل و درست وجود ندارد
احمد آدینه، داروساز و عضو شورای عالی سازمان نظام پزشکی در خصوص چالش های نسخه الکترونیک گفت: به نظر من این طرح که از دوسال پیش در بعضی از استان ها مطرح و شروع شده است، با اشکال و ایراداتی هم همراه است.
اشتباه اول این طرح آن است که استارت اولیه آن در داروخانه ها بود در حالی که اجرای طرح نسخه نویسی الکترونیکی یک قانون است که قرار بود در دوسال اول برنامه ششم اجرایی شود و اگر اصرار بر اجرای آن است، باید از نسخه نویسان یعنی پزشکان آغاز میشد و اگر به نتیجه رسیده می رسید، داروخانه ها نیز تبعیت می کردند و در مسیر اجرای آن قرار می گرفتند.
باید توجه داشت بیمار و همراه خود که ساعاتی را مطب گذرانده، عجله دارد و به محض ورود به داروخانه عنوان می کند که مدت زمان طولانی است که معطل است؛ در حالیکه شاید چند دقیقه از حضور وی در داروخانه نگذشته باشد. به محض قطع برنامه یا قطع اینترنت یا بدلیل تعدد سامانه های مختلف سازمان های بیمه گر، بیمار داروخانه را بر هم می ریزد.
مشکل دیگر طرح به این باز می گردد که پزشک باید به کدهای داروها دقت کند و در این رابطه وقت بیشتر و تامل و توجه بیشتری داشته باشند. زیرا بروز اشتباه ممکن است فاجعه آفرین باشد. همراهی پزشک در این طرح، اولویت اصلی و اساسی برای موفقیت آن است.
احتمال اشتباه در دستور داروهای حساس، از دیگر مشکلات نسخه نویسی است. ضمن اینکه ممکن است گاهی اوقات بیمه خود بخشی از سهمیه داروی فرد را از برنامه خارج کند. به طوری که در برگشت و در مراجعه بعدی، تحویل دارو از سوی سازمان‌های بیمه گر به بیمار داده نمی شود. نتیجه هم این می شود که بیمار باید دارو را به صورت آزاد تهیه کند و ممکن است این داروها به واسطه سامانه های متعدد وزارت بهداشت به راحتی در دسترس این بیمار قرار نگیرد.
مادامی که نسخه کاغذی از سوی پزشک وجود داشته باشد، امکان اجرای این طرح به صورت کامل و درست وجود ندارد زیرا در این مدت به داروخانه ها فشار آوردند تا نسخه را الکترونیکی کند و این سرچشمه بسیاری از مشکلات بعدی است. ضمن اینکه اجرای ناقص طرح، مزایای آن را از بین می برد و برای اجرای آن باید پرونده الکترونیک، کارت سلامت بیمار وجود داشته باشد تا بیمار بین پزشک و داروخانه سرگردان نباشد. ضرورت دارد که وزارت بهداشت باید بپذیرد که در راستای اجرای طرح نسخه نویسی الکترونیکی مشکلات این طرح را پیگیری کند.
متاسفانه بحث هزینه هایی که اجرای این طرح به داروخانه ها تحمیل می کند هنوز به سرانجام نرسیده است.
سخن پایانی آنکه بنده معتقدم کار دستوری، در نهایت به شکل صحیح انجام نمی شود.
در آینده با ماجراهایی در خصوص پزشکی قانونی مواجه خواهیم بود
عبدالرسول صداقت، رییس نظام پزشکی استان البرز در خصوص چالش های نسخه الکترونیک گفت: متولیان نسخه الکترونیک، زیرساخت ها را برای اجرای این طرح آماده می دانند در حالی که هنگامی که از زیرساخت صحبت می شود، تنها نباید به نرم افزار و سخت افزار توجه نمود، بلکه در ماجرای نسخه نویسی الکترونیک باید ابعاد مختلفی را مورد توجه قرار داد.
از یک سو باید به قطع و وصل های اینترنت اشاره کنیم که یک معضل اساسی در مسیر اجرای نسخه الکترونیک است. ضمن وجود نرم افزار ناقصی که در آن، بسیاری از داروها و آزمایشات و تصویر برداری ها دیده نمی شود. رشته هایی مانند اپتومتری و فیزیوتراپی هم دچار مشکلات اساسی شده اند. خود مردم هم آمادگی این طرح را ندارند که باید به معضلات این طرح اضافه کرد. هنگامی که بیمار در مواجهه با نسخه الکترونیک اعتراض می کند، هر چه قدر برای وی توضیح داده شود، قانع نشده و عجله خود را برای دریافت دارو مطرح می کند.
به عقیده بنده، سازمان های بیمه گر با اطلاع رسانی ناقص به مردم ما را در مقابل آن ها قرار می دهند. بنده در این خصوص نامه ای را به طور مفصل به استاندار، رییس دانشگاه و… ارسال نمودم و هشدار دادم که این طرح به صورت ناقص به جامعه پزشکی تحمیل می شود و می تواند در آینده نارضایتی اجتماعی وسیعی را به دنبال داشته باشد.
در آینده با ماجراهایی در خصوص پزشکی قانونی مواجه خواهیم بود که سنگین خواهد بود. پزشکی که با این برنامه آشنا نیست، به منشی می گوید که برنامه را نصب و نسخه را بنویسد. فردا آن منشی با نرم افزار، دارویی را ممکن است برای بیماران بنویسد که گرفتاری های زیادی را برای بیمار و پزشک ایجاد کند.
دغدغه ای به نام محرمانگی اطلاعات بیماران
شیرین شجاعی، دبیر شورای هماهنگی نظام پزشکی گفت: از جمله مشکلاتی که سامانه نسخه الکترونیک برای پزشکان به وجود آورده است، پلتفورم‌های متعدد است که زمان بر است و مشکلاتی که در درون این پلتفورم‌ها وجود دارد، موجب کاهش ارتباط پزشک با بیمار و در نهایت آزار و اذیت بیمار می‌شود.
همچنین این سیستم هنوز امنیت لازم را ندارد و بحث محرمانگی اطلاعات بیماران به خوبی در نظر گرفته نشده و امکان امضای الکترونیکی هم هنوز مهیا نشده است.
این سیستم اگر درست اجرا میشد و بشود، میتواند مؤثر باشد، اما اکنون ما همه شده‌ایم میرزا بنویس بیمه‌ها!
از منشی‌های نسخه‌نویس تا امکان اشتباه در دارونویسی
دکتر سید علی فاطمی، نایب رییس انجمن داروسازان ایران درباره نحوه ارائه خدمت در داروخانه‌ها با الکترونیک شدن نسخه‌نویسی و نسخه‌پیچی، گفت: در حال حاضر تمام نسخ سازمان بیمه سلامت به صورت الکترونیک به داروخانه‌ها ارائه می‌شود و وضعیت نسخ الکترونیک این سازمان مناسب است. باید توجه کرد که در نسخه‌پیچی الکترونیک برای بیمه شدگان سازمان بیمه سلامت، نیاز است که هم کد ملی فرد را وارد کنیم و سامانه هم یک کد رهگیری به داروخانه می‌دهد و معمولا مشتری سرگردانی کمتری دارد. زیرا بعد از نوشتن نسخه از سوی پزشک، کد رهگیری صادر شده و در اختیار بیمار قرار داده می‌شود. البته کار داروخانه و مطب با این اقدام بیشتر می‌شود. زیرا هم باید کد ملی را داشته باشیم و هم کد رهگیری را، اما خوبی این اقدام این است که مطمئن می‌شویم که نسخه داخل سامانه نشسته است.
۳۰ تا ۴۰ درصد نسخ تامین اجتماعی؛ همچنان کاغذی
وی افزود: در عین حال سازمان تامین اجتماعی اعلام کرد برای عدم سرگردانی مردم، فعلا می‌پذیریم که ۲۰ درصد نسخ‌مان به صورت کاغذی باشد که البته اکنون عملا این میزان بیش از ۲۰ درصد است و در داروخانه‌ها بین ۳۰ تا ۴۰ درصد نسخی که از بیمه تامین اجتماعی می‌آید، کماکان کاغذی است؛ یعنی بیش از سقفی که تامین اجتماعی مشخص کرده، پزشکان نسخه کاغذی می‌نویسند. به نظرم باید این میزان به صورت پلکانی کاهش یابد.
تکمیل نسخه الکترونیک تا ابتدای اردیبهشت ماه
فاطمی با بیان اینکه ظاهرا تا ابتدای اردیبهشت فرصت صدور نسخه کاغذی تمدید شده است، ادامه داد: باید به تدریج نسخ کاغذی کمتر و کمتر شود. زیرا نسخه الکترونیک برای داروخانه‌ها محاسن زیادی دارد؛ بسیاری از خطاهای دارویی کاهش می‌یابد و …، اما وقتی این شرایط بینابینی باشد، هم بیمار اذیت می‌شود، هم داروخانه.
وی گفت: در عین حال برخلاف سامانه بیمه سلامت، سامانه سازمان تامین اجتماعی برای نسخ کد رهگیری صادر نمی‌کند و فرد با کد ملی می‌آید و می‌گوید دکتر برایم نسخه الکترونیک نوشته است، اما وقتی در سامانه چک می‌کنیم، می‌بینیم که نسخه‌ای وجود ندارد، در نتیجه بیمار سرگردان می‌شود؛ چراکه مثلا برخی پزشکان نسخ را نگه می‌دارند و همه آنها را به صورت یکجا وارد سیستم می‌کنند یا ممکن است پزشک فراموش کند که نسخه را وارد سامانه کند یا اینکه مشکلی در سامانه رخ دهد و نسخه وارد نشود. این مشکل باعث می‌شود که بیمار مجددا به مطب پزشک بازگردد و بیمار سرگردان می‌شود، اما اگر کد رهگیری نیاز باشد و در زمان نوشتن نسخه صادر شود، می‌توان مطمئن شد که نسخه الکترونیک صادر شده و در سیستم وجود خارجی دارد. هرچند که کار داروخانه‌ها را بیشتر می‌کند، اما باعث سرگردانی کمتر بیماران می‌شود.
برخی پزشکان زیر بار نسخه‌نویسی الکترونیک نمی‌روند
فاطمی با بیان اینکه در ابتدای سال ۱۳۹۹ مشارکت در نسخه الکترونیک پنج درصد بود، گفت: این درحالیست که اکنون در بیمه سلامت به ۱۰۰ درصد رسیده و در تامین اجتماعی هم بیش از ۶۰ تا ۷۰ درصد نسخ الکترونیک شده‌اند که امیدواریم تا پایان سال به صورت پلکانی افزایش یابد و تا اردیبهشت ماه نسخه کاغذی به طور کامل جمع شود. خوشبختانه با مجوزی که مبنی بر ادامه کار با نسخه کاغذی تا سقفی مشخص از سوی سازمان تامین اجتماعی داده شد، به مردم شوک وارد نشد و دچار سرگردانی نشدند. زیرا برخی پزشکان زیر بار نسخه الکترونیک نمی‌روند و باید به تدریج این موضوع را رفع کرد. باید در فرصت باقی‌مانده فکری شود که همه پزشکان وارد نسخه‌نویسی الکترونیک شوند.
بیمه‌هایی که هنوز به پروژه نسخه الکترونیک ورود نکرده‌اند
نایب رییس انجمن داروسازان ایران گفت: متاسفانه سایر بیمه‌ها مانند بیمه وزارت نفت، بیمه کمیته امداد، نیروهای مسلح و … هیچکدام هنوز به نسخه الکترونیک متصل نشده‌اند. البته باید توجه کرد که مشکلاتی که سیستم نسخه‌نویسی الکترونیک در کشور مبتلابه آن است، همچنان پابرجاست. مهمترین مشکلی که دارد، مشکل در زیرساخت‌های ارتباطی و پشتیبانی است که درست کار نمی‌کنند و قطعی دارند که در داروخانه بیشتر خودش را نشان می‌دهد.
اشتباه دارویی در نسخه‌نویسی الکترونیک
فاطمی گفت: بحث امضای الکترونیک همچنان وجود دارد که باید با همکاری نظام پزشکی بحث امنیت امضای الکترونیک درست شود. در حال حاضر پزشکان با نام کاربری و رمز عبور نسخه الکترونیک می‌نویسند و گاهی دیده شده برخی پزشکان این نام کاربری و رمز عبور را به منشی خود می‌دهند که نسخه را بنویسد. حال در مواردی شاهد بودیم که منشی مطب دارویی را اشتباه وارد سیستم کرده است. مثلا دندان‌پزشکی که می‌خواسته مسکن دهد، اما منشی به اشتباه داروی مربوط به عارضه قلبی را وارد کرده است. باید تعریف شود که پزشکان بر اساس تخصص‌شان چه داروهایی را می‌توانند تجویز کنند. مثلا در موردی پیش آمده که بجای ۵۰ قرصی که باید تجویز می‌شده، ۵۰ آمپول نوشته شده و اگر دارو به بیمار داده می شد، ممکن بود منجر به از بین رفتن بیمار شود. برخی پزشکان به داروخانه‌ها اعلام می‌کنند که من نام کاربری و رمز را می‌دهم و نسخه‌پیچ نسخه را وارد کند، اما کار بسیار پر مسئولیتی است واگر دارویی اشتباه شود، چه کسی می‌خواهد مسئولیت آن را بپذیرد؟. اگر امضای الکترونیک راه‌اندازی شود، این مشکلات رفع می‌شود که نظام پزشکی باید مقدمات این کار را فراهم کند.
وی گفت: در حال حاضر در سامانه‌های نسخه الکترونیک پزشکان آزادند که هر دارویی را انتخاب کنند، اما بیمه متناسب با تخصص پزشک داروها را تحت پوشش قرار می‌دهد. باید در انتخاب داروها از سوی پزشک هم این ملاحظات وجود داشته باشد.
چالش امنیتی سامانه‌های نسخه الکترونیک
فاطمی گفت: در عین حال بحث امنیت سامانه‌های نسخه الکترونیک هم مطرح است که هنوز گواهی امنیتی نسخه الکترونیک صادر نشده است. باید گواهی امنیتی برای حفظ این سیستم به صورت جدی پیگیری شود تا مورد دستبرد و هک قرار نگیرد.
لزوم کدینگ یکسان داروها در سامانه‌های نسخه الکترونیک
وی با بیان اینکه چالش دیگر در نسخه الکترونیک، بحث کدینگ یکسان داروهاست، گفت: در حال حاضر کدینگ داروها در سیستم‌های نسخه الکترونیک یکسان نیست و این وظیفه وزارت بهداشت است که این اقدام را انجام دهد. داروخانه‌ها مجبورند همزمان به چند سامانه مراجعه کنند که بسیار وقت‌گیر است. یعنی بیمه تامین اجتماعی را جداگانه و بیمه سلامت را جداگانه ببینند. اگر کدینگ استاندارد برای داروها اجرا شود و هر دارو در همه سامانه‌های بیمه‌ای و داروخانه‌ای و سامانه تی‌تک یک کد مشخص داشته باشد و یک سیستم باشد که به پرونده الکترونیک سلامت بیمار متصل باشد و کدینگ یکسان داشته باشد، مشکلات ما بسیار کم می‌شود.
فاطمی درباره امکان ارتباط داروخانه با پزشک نسخه نویس در صورت بروز اشتباهی در نسخه، گفت: این امکان در سامانه پیش‌بینی شده و داروساز میتواند با هماهنگی پزشک دارویی را که اشتباه شده، تصحیح کند. در عین حال پیش‌بینی‌های خوب دیگری هم در سامانه شده است. به عنوان مثال اینکه نسخه‌های تیپیک یک پزشک در سامانه تعریف شده است. زیرا بسیاری از پزشکان نسخ مشابه می‌نویسند تا بتوانند برای بیماران مختلف با یک تشخیص، یک نسخه را تکرار کنند و مجبور نباشند برای هر بیمار در سیستم دارو را سرچ کنند.
وی گفت: البته هنوز داروهای ترکیبی وارد سیستم نشده‌اند. البته بسیاری از آنها مشمول بیمه هم نیستند. اگر قرار باشد دارویی تحت پوشش بیمه قرار گیرد، باید مواد اولیه و شرایط آن در سامانه‌ها ثبت شود.
فاطمی تاکید کرد: زیرساخت‌های ارتباطی و پشتیبانی هم بسیار مهم است که تقویت آن بر عهده خود سازمان‌های بیمه‌گر است. باید این ارگان‌ها باهم بنشینند و این مشکلات را رفع کنند تا از ابتدای اردیبهشت سیستم نسخه الکترونیک بدون ایراد کارش را انجام دهد. در عین حال امیدواریم سایر بیمه‌ها هم به این سیستم متصل شوند. همچنین بیمه‌های مکمل درمان هم باید در این سیستم دیده شوند. در حال حاضر بحث بیمه‌های مکمل باری به دوش داروخانه‌هاست که برای پرداخت هزینه از داروخانه پرینت می‌خواهند. اگر این بیمه‌ها هم به سیستم متصل شوند، مشکل بیماران بسیار کمتر می‌شود.
نسخ کاغذی به این زودی ها حذف شدنی نیست/ بی جهت بیماران سرگردان نکنید
حمیدخیری، رئیس روابط عمومی انجمن داروسازان نیز در خصوص وضعیت اجرای نسخه الکترونیک گفت: طرح نسخه الکترونیک، هنوز مشکلات نرم افزاری و سخت افزاری دارد و نواقص آن به صورت کامل برطرف نشده است.
نباید فراموش کنیم که پزشکان حلقه اول در بحث نسخه الکترونیک هستند و آن ها باید شروع کننده نسخ الکترونیک باشند اما برخی پزشکان هنوز وارد این چرخه نشده اند و مردم سرگردان به سراغ داروخانه ها می آیند. چرا که تکلیف واحدی وجود ندارد.
بیمارانی که تحت پوشش بیمه سلامت هستند، الزاما باید نسخه الکترونیک بیاورند؛ در غیر این صورت نسخه آنها در داروخانه به صورت آزاد محاسبه خواهد شد.
ما در داروخانه امکان تبدیل نسخ کاغذی این بیماران به نسخه الکترونیک را نداریم، چرا که سازمان بیمه سلامت آن را از ما قبول نمی کند. از سوی دیگر بیمارانی که تحت پوشش بیمه تامین اجتماعی هستند، این انعطاف در مورد ایشان وجود دارد که داروخانه نسخه آنها را به نسخه الکترونیکی تبدیل کند.
همه این موارد سبب بلاتکلیفی بیمار می شود و حتی شرایط به بحث و جدل کشیده می شود. از این رو باید راه حل های مدبرانه ای درنظر گرفته شود تا بتوانیم با کمترین تنش از این مرحله عبور کنیم.
اصل نسخه الکترونیک را قبول داریم اما با اجرای ناقص آن مخالفیم
مهدی زارعی، رییس شورای عالی داروخانه های انجمن داروسازان ایران نیز در خصوص چالش های نسخه الکترونیک گفت: دولت در راستای دولت الکترونیک و ادامه قانون برنامه پنجم و ششم در خصوص استقرار سامانه پرونده الکترونیک سلامت ایرانیان، ملزم به راه اندازی پرونده الکترونیکی سلامت و تبادل اطلاعات بیماران بین مراکز درمانی شد.
اولین هدف قانون گذار در اجرای این طرح این بوده است که مبادله الکترونیکی اطلاعات بیماران یا خدمات ارائه شده به بیمه شدگان در مراکز ارائه خدمت انجام شود که متاسفانه سازمان های بیمه گر به عنوان یک جزیی از کل برنامه وارد شدند و برنامه ناقصی را اجرا می کنند به همین دلیل مبادله الکترونیکی نداریم.
فردی که به هر شکل تجویز کننده خدمات است با مراکز ارائه دهنده خدمات باید در ارتباط باشد و باید این ارتباط دو طرفه باشد که متاسفانه در ساختار دیده نشده است که برگشت به چه نحوی باشد.
از نظر ساختاری، در فرآیندی که باید هوشمندانه تعریف می شد و قوانین بیمه گری را شفاف می‌ساخت، متاسفانه از ابتدا ایجاد نشد. ابتدا باید پرونده الکترونیک سلامت تشکیل می شد و براساس آن خروجی ها به سازمان های بیمه گر می آمدند اما سازمان های بیمه گر فقط در آن نقطه که که ذی نفع این قضیه بودند، پر رنگ عمل کردند.
اولین اصل، وحدت رویه بین سازمان های بیمه گر بود که متاسفانه هر کدام از سازمان ها ساز خود را می زنند. هنوز نرم افزار مناسب سازمان بیمه گر برای برقراری ارتباطات، وجود ندارد. بیمه نیروهای مسلح و کمیته امداد و بانک ها در طرح شرکت نکرده اند و اکنون پس از گذشت دوسال، این موارد هنوز انجام نشده است. واقعیت این است که تشکیلات سازمان های بیمه گر باید مورد بازنگری و مطابق با سیستم جدید انجام شود.
نیاز است که پزشک و مراکز ارائه خدمات مانند داروخانه و آزمایشگاه ها به پرونده بیماران دسترسی داشته باشند و بتوانند آنالیزی از بیماری آنها انجام دهند که متاسفانه در این پرونده ناقص، به جای نسخه الکترونیک، تنها تایپ نسخه در بستر الکترونیک وجود دارد.
در آبان ماه ۹۸ مکاتبه ای با رییس مرکز مدیریت آمار و اطلاعات وزارت بهداشت داشتیم مبنی بر اینکه تولیت این طرح باید با وزارت بهداشت باشد نه سازمان های بیمه گر؛ چراکه قانون نیز در این راستا وزارت بهداشت را به عنوان متولی مشخص کرده است.
موضوع بعدی پوشش سراسری اینترنت گسترده در کشور و آموزش های لازم است که متاسفانه پس از گذشت سه سال، هنوز اجرا نشده است.
عدم تسلط پزشکان با کدهای داروئی از دیگر اشکالات است و در سازمان غذا و دارو سیستم کدینگ دارو ها با مشکل مواجه است.
اصلا نسبت به قوانین و مقرراتی که لازم است با سیستم ارائه خدمت تدوین شود، کار نشده است؛ زیرا سازمان بیمه گر خود را ملزم به انجام این کار نمیداند و اکنون مسئولیت ارائه خدمات مشخص نیست. بر همین اساس مکاتبات زیادی با سازمان های بیمه گر و وزارت بهداشت و ریاست جمهوری داشتیم و در چند روز قبل هم نامه از سوی ریاست مرکز آمار اطلاعات وزارت بهداشت، مبنی براینکه اینجا گواهی ارزیابی امنیتی نداریم، ملاحظه گردیده است.
هنوز حریم خصوصی بیماران مشخص نیست و سطح دسترسی کادر درمان به اطلاعات بیمار در نسخه الکترونیک لازم است که در نسخه الکترونیک لحاظ شود.
تعرفه نسخه الکترونیک برای داروخانه ها دیده نشده و هزینه های سربار داروخانه را باید جبران می شد که در این طرح جبران نشده و درخواست های بیماران از مراکز مشخص نشده است؛ بطور کلی سیستم توسعه پیدا نکرده و پرونده الکترونیک هنوز شکل نگرفته است.
ما اصل نسخه الکترونیک را قبول داریم اما با اجرای ناقص آن مخالفیم. پیشنهاد می شود که کار گروهی از صاحبان فرآیند، سازمان های بیمه های بیمه گر و وزارت بهداشت شکل گیرد تا ابهامات این طرح برطرف شود و در جهت توسعه سیستم گام برداشته شود و جایگاه هر گروه به درستی و دقیق دیده شود.
هنوز بسیاری از کشورهای توسعه یافته، به صورت صددرصدی نسخه الکترونیک را اجرایی نکرده‌اند و حتی سیستم بهداشت و درمان کانادا و آمریکا هم به شکل نیمه الکترونیک و دستی کار انجام می دهند. پروسه، پروسه ای سنگین است و متاسفانه سیاستگذاران و قانون گذاران به این حوزه مسلط نبودند که چنین تصمیمی را شتابزده گرفته اند.
اجرای این طرح، مدت زمان زیادی را برای تشکیل پرونده سلامت می طلبد و باید برای یک دوره ۱۰ الی ۱۵ ساله طراحی می شد.
سطح بندی و سیستم ارجاع در وزارت بهداشت و درمان بطور کامل انجام نشده است و اکنون هم در اجرا باید سطح بندی خدمات و سیستم ارجاع در مراکز دولتی که امکان تشکیل پرونده وجود دارد، از شهرهای کوچک شروع شود و به تدریج به شهرهای بزرگ توسعه یافته برسد.
متاسفانه پزشکان و مراکز درمانی ارائه دهنده خدمت، به سوابق پزشکی بیماران دسترسی ندارند. همچنین سیستم در جهت کاهش هزینه های خود و درمان درست بیماران گام بر نمی دارد؛ بنابراین طرح نسخه الکترونیک باید مورد بازنگری قرار گیرد و مرحله به مرحله اجرایی شود.
اجرای نسخه الکترونیک یاداور اجرای طرح تحول سلامت است
سید هادی احمدی، عضو هیات مدیره سازمان نظام پزشکی کرج در خصوص چالش های نسخه الکترونیک گفت: ماجرای نسخه الکترونیک مانند طرح تحول سلامت است؛ به طوری که بارها عنوان کردیم این طرح بر اساس واقعیات نیست و منابع آن در نظر گرفته نشده و شاهد بودیم که طرح تحول با چه روزگاری مواجه بود. اکنون هم در حالی طرح نسخه الکترونیک مطرح می شود که زیرساخت های لازم را برای اجرای آن نداریم.
درست است که طرح نسخه الکترونیک طرح خوبیست و باید اجرا شود، اما باید بستر های لازم برای اجرای آن فراهم باشد.
با وجود وضعیت سرعت اینترنت باید فکری به حال آن کرد، در این بخش پیشنهاد این بود که اگر بتوان به صورت آفلاین هم این طرح را پیاده سازی نمود، خیلی بهتر است.
اجرای این طرح به صورت ناقص و شتابزده، ممکن است مشکلات اجتماعی و نارضایتی‌هایی ایجاد کند. ضمن اینکه برخی پزشکان با آن بیگانه هستند و باید فکری به حال این معضل کرد.
اکنون خدمات درمانی و بیمه تامین اجتماعی دو بیمه مجزا با دو نرم افزار جدا هستند و هنوز نتوانسته اند نرم افزار واحدی را طراحی و ارائه کنند که تمامی بیمه ها از آن پیروی کنند.
یکی از مشکلات بیمه تامین اجتماعی، بحث تأیید دارو در داروخانه هاست؛ بطوریکه این سازمان بیمه گر سقف تایید داروها را ۹۰ روز اعلام کرده و بیمار با هزار گرفتاری از پزشک وقت می گیرد و پزشک برای مدت شش ماه برای وی دارو تجویز می کند و پس از مراجعه به داروخانه، سیستم تایید ۹۰ روزه را نمی دهد و اینجا یک درگیری بین بیمار و داروخانه به وجود می آید.
تایپ الکترونیکی نسخه را با نسخه الکترونیک اشتباه نگیرید
غلامرضا زمانی، پزشک و جراح عمومی هم در خصوص چالش های نسخه الکترونیک گفت: اگر بخواهیم مشکلات نسخه نویسی الکترونیک را مورد بحث قرار دهیم، باید بیش از یکصد ایراد درباره آن بیان کنیم که از نشدنی بودن اجرای این طرح حکایت دارد.
خود وزارت بهداشت، ناتوانی هایی در اجرای این طرح دارد و پزشکان هم به عنوان عضو کوچکی از این طرح، قطعا به دلیل عدم آمادگی وزارت بهداشت برای اجرای کامل این طرح، نتوانستند خود را برای آن آماده کنند.
تاکنون هیچ نسخه اکترونیکی در کشور تولید نشده و آمارهای منتشر شده کاذب است و موارد موجود در حوزه تایپ الکترونیک است. چرا که امضای الکترونیک به پزشکان داده نشده و زمانی که امضای الکترونیک به پزشکان داده شود، تازه مقدمه کار است.
هنگامی که زیر ساخت هایی همانند طرح ارجاع و پرونده الکترونیکی انجام شد، تازه زمینه ها فراهم می‌شود تا پزشکان بتوانند از سیستم استفاده کنند و تا پیش از آن، فقط تایپ الکترونیک موجود است. حتی کاغذی که ادعا می‌شود حذف شده، به هیچ عنوان حذف نشده است.
بحث اینجاست که جامعه پزشکی در این طرح به بازی گرفته نشده است. موضوع مثل همیشه از بالا به پایین و دستوری بوده است و مادامی که این قضیه باشد، ثمره این خواهد بود.
کادر درمان سختی های بسیار و انواع تحقیرها و توهین ها را متحمل شدند و اکنون کار به جایی رسیده که بحث مباحث اقتصادی آن قدر پررنگ شده که کارد به استخوانشان رسیده است؛ یعنی هرگونه فشاری ممکن است آن ها را از صحنه خارج سازد که نتیجه این امر موجب تعطیلی مطب ها و درمانگاه ها خواهد شد.
قراردادهای استعماری که هر زمان سازمان های بیمه گر پول داشتند، پرداخت کنند، منطقی نیست و باید کنار گذاشته شود.
بحث ما بحث تعرفه ها نیز هست، اگر قرار است چنین سیستمی همه مسائل پزشکان را تحت کنترل خود بگیرد و محدودیت های درآمدی با روشهای مختلف از جمله تعداد بیمار و … را برای آنها ایجاد کند و کنترل و نظارت ها طوری انجام شود که مورد دلخواه بیمه هاست و جامعه پزشکی به اپراتور و یک ماوس کامپیوتر تبدیل شوند و با یک نرم افزار حوزه اختیارات به آنچه خود می خواهند تبدیل شود، در ازای این محدودیتها باید تعرفه‌ها و درآمد و معاش پزشک هم تضمین شده باشد.
اگر این اتفاقات رخ دهد، به طور قطع نسخه نویسی الکترونیکی هم تا جایی که امکانات آن مقدور باشد، امکان پذیر خواهد بود اما اگر زیرساخت های آن فراهم نباشد، این کار نشدنی است.
خاطرات پزشکان از بیمه ها در طی سالیان گذشته خوب نیست و تا یادمان هست به وظایف خود در قبال پزشکان عمل نکرده اند و اگر عملی را درست انجام داده اند برای اهداف خاص و کوتاه مدت بوده است. بنابراین باید بگویم که با وجود خاطرات بدی که در اذهان پزشکان از گذشته برجای نهاده اند، بدترین کار، سپردن این کار به بیمه ها بود.
در هیچ جای دنیا نسخه نویسی الکترونیکی به طور کامل و به اجبار انجام نمی شود ولی آنقدر زمینه ها و جذابیتها را آماده کرده اند که پزشکان داوطلبانه این کار را با ذوق و شوق انجام می دهند. البته در موارد خاص و شرایط استثنائی مانند برخی اورژانس ها هم، می پذیرند که کار به روال عادی انجام شود. در کشور ما هم به نحوی این شرایط استثنا مثل قطعی برق و یا در دسترس نبودن اینترنت باید مد نظر باشد؛ البته خطرنشان می شوم هیچگاه نمی توان بیمار و مطب و اورژانس را با بانک و مشتری بانک مقایسه کرد.
ای کاش از ابتدا این طرح با مشارکت سه جانبه پزشکان، بیمه ها و وزارت بهداشت و به صورت برد برد و با هم فکری و تساوی آرا در تصمیم ها انجام و منافع همه دیده میشد.
عدم آمادگی زیرساخت ها برای اجرای نسخه نویسی الکترونیک در کشور
حسن کربکندی، نماینده داروسازان در هیات مدیره نظام پزشکی اصفهان نیز در خصوص چالش های نسخ الکترونیک گفت: زیرساخت های موجود شبکه بهداشتی در کشور، نه تنها تا تاریخ اول دی ماه، حتی تا شش ماه دیگر هم از لحاظ سخت افزاری این امکان و قابلیت را ندارد که نسخه الکترونیک به شکل واقعی ارائه شود و متاسفانه تعداد زیادی از مردم از خدمت رسانی محروم می شوند و نمی توانند خدمات دریافت کنند.
اخیرا ۹۰۰ نفر از پزشکان متخصص و فوق تخصص اصفهان بدنبال فشار زمانی در اجرای نسخه الکترونیک، با بیمه ها قطع قرارداد نموده اند که این موضوع هم باعث فشار به طبقات محروم جامعه، بعلت عدم برخورداری از پوشش بیمه یا حق مراجعه به پزشکان دلخواه و دارای رتبه های بالاتر می شود.
مقاومت نکنید
حسن شکوهی، رئیس اتحادیه واردکنندگان مکمل های غذایی هم در خصوص چالش های نسخ الکترونیک گفت: ما اساسا ملتی هستیم که نسبت به تغییر مقاوم هستیم.
من به سهم خودم با مرور مزایای نسخه الکترونیک و اینکه میتواند به صورت پایه ای و ریشه ای بسیاری از معضلات حوزه سلامت را رفع و رجوع کند، موافق اجرای این طرح هستم. به هر حال باید از یک نقطه ای این کار آغاز شود.
بهتر است همکاران پزشک و داروساز هم به جای مقاومت و تمرکز بر نیمه خالی لیوان، راه های کاهش تکانه های آن را بحث و بررسی کنند.
