متفورمین برای چاقی در کودکان اثربخش است؟
نتایج یک مطالعه جدید نشان می‌دهد میان کودکان چاق بدون ابتلا به دیابت، متفورمین می‌تواند شاخص توده بدنی و پارامترهای چاقی مرتبط با کاردیوواسکولار و التهاب را در کودکان بالغ نشده بهبود بخشد، اما نه در کودکان به سن بلوغ رسیده.
محققان اسپانیایی نتایج کارآزمایی بالینی تصادفی شده خود را در نشریه Pediatrics منتشر کرده‌اند.
نویسندگان در این مقاله متذکر شده‌اند که: «عدم اثر متفورمین بر کودکان به سن بلوغ رسیده که چاق هم باشند، شاید مرتبط باشد با دوزهای کمتری از متفورمین که به ازای هر کیلوگرم از وزن بدن استفاده می‌شود و اثربخشی وابسته به دوز براساس وزن بدن. به هر حال، هرچند درمان با متفورمین باعث کاهش قابل توجه وزن در بزرگسالان چاق می‌شود، شواهد در مورد اثربخشی آن در مدیریت کودکان چاق کافی نیستند و کارآزمایی‌های بالینی نیز کمتر به این موضوع پرداخته‌اند.
محققان در این مطالعه، به منظور دستیابی به سوال مذکور، یک کارآزمایی بالینی تصادفی شده را انجام دادند تا اثر متفورمین (یک گرم در روز)، را در مقایسه با پلاسبو، بر کودکان چاق بسنجند. در این مطالعه، برای نخستین بار، شرکت کنندگان براساس جنس و مرحله بلوغ (بر پایه شاخص رشد فیزیکی Tanner) تقسیم‌بندی شدند. این مطالعه آینده‌نگر، دو سو کور و با کنترل پلاسبو، در ۴ بیمارستان در اسپانیا انجام و ۱۴۰ کودک چاق (۷۲ پسر) را که مبتلا به دیابت نبودند، در بررسی‌های خود گنجاندند. طیف سنی کودکان از ۸/۶ تا ۳/۱۵ سال متغیر بود. ۶۷ کودک در گروه پیش از بلوغ (Tanner stage I) و ۷۳ کودک نیز در گروه به بلوغ رسیده (Tanner stages I to V) قرار گرفتند.
پیامد اولیه مطالعه کاهش در نمره z شاخص توده بدنی بود. پیامدهای ثانویه نیز شامل مقاومت به انسولین، خطر قلبی‌عروقی و بیومارکرهای التهابی تعیین شد. درمان با متفورمین به مدت ۶ ماه در کودکان پیش از مرحله بلوغ، در مقایسه با کودکان درمان شده با پلاسبو، منجر به کاهش قابل ملاحظه نمره z شاخص توده بدنی شد. متفورمین همچنین توانست به‌طور قابل توجهی پارامترهای چاقی مرتبط با التهاب و قلبی‌عروقی را در این کودکان بهبود بخشد، از جمله quantitative insulin sensitivity check index، نسبت adiponectin–leptin، اینترفرون γ، و مهارکننده فعال کننده توتال پلاسمینوژن -۱. در مقابل، در کودکان بالغ شده، درمان با متفورمین یا پلاسبو، هیچ تفاوت معنی‌داری را میان دو گروه از نظر نمره z شاخص توده بدنی برجای نگذاشت. همچنین متفورمین در مقایسه با پلاسبو، نتوانست شاخص‌های چاقی مرتبط با التهاب و قلبی‌عروقی را در میان کودکان بهبود بخشد. در مجموع، کودکان درمان را با متفورمین به خوبی تحمل کرده و هیچ یک به دلیل عوارض جانبی جدی ناچار به قطع درمان نشدند. نویسندگان پیشنهاد می‌کنند که اثرنداشتن متفورمین در کودکان به سن بلوغ رسیده، ممکن است مرتبط با دوزهای نسبتا کمتر از دارو در این شرکت کنندگان باشد. هر دو گروه، دوز یکسانی را از متفورمین دریافت کردند (۵۰۰ میلی‌گرم، دو بار در روز)، بنابراین عدم تاثیر متفورمین در کودکان بالغ شده شاید به دلیل آن باشد که آنها به ازای هر میلی‌گرم از دارو در کیلوگرم وزن بدن، تقریبا ۵۰ درصد داروی کمتری دریافت کرده بودند. با وجود محدودیت‌های این مطالعه، از جمله تفاوت‌ها در ارزیابی تعهد کودکان به درمان، با استفاده از شمارش قرص‌ها و همچنین ارزیابی تغییرات سبک زندگی آنها، نویسندگان نتیجه‌گیری می‌کنند که یافته‌های آنها وضعیت بلوغ را به عنوان یک مرحله مهم فیزیولوژیک نشان می‌دهد که نقشی کلیدی در پاسخ‌های متفاوت درمانی به متفورمین بازی می‌کند و مساله‌ای است که باید در آینده به آن بیشتر پرداخته شود، خصوصا در رابطه با ارتباط دوز ـ اثر.
