طبقهبندی جدیدبرای تشنجها
طبقهبندی جدید برای تشنجها
پس از ۳۵ سال، لیگ بینالمللی علیه اپیلپسی (ILAE) سیستم طبقهبندی جدیدی را برای تشنجها تائید کرد. یکی از تغییرات عمده آن است که تشنجهایی که قبلا تحت عنوان «simple partial» شناخته میشدند، در طبقهبندی جدید تشنجهای «focal aware» و تشنجهای «complex partial»، اکنون «focal impaired awareness» نام گرفتهاند. یکی دیگر از عناصر جدید در این طبقهبندی، آن است که در ارتقای آن از نظر عمومی استفاده شده است. دکتر فیشر، سرپرست کارگروه طبقهبندی ILAE، سیستم جدید را در نشست ۲۰۱۶ جامعه اپیلپسی آمریکا ارایه و معرفی کرد. سیستم طبقهبندی پیشین که از حدود سال ۱۹۸۱ در بالین استفاده میشد، تشنجها را به partial onset (شروع در یک قسمت از مغز)، generalized onset (شروع در نواحی مختلف مغز) و طبقهبندی نشده، تقسیم میکرد. در این میان، Partial seizures خود به ساده (بیمار آگاه بود و در تمام طول تشنج هم هوشیار باقی میماند) و کمپلکس (آگاهی یا هوشیاری بیمار در طول تشنج مختل میشد) تقسیم میشد. تشنجهای Generalized، خود به دستههای تونیک ـ کلونیک (در یک زمان، تشنجهای «grand mal» هم نامیده میشدند، یعنی زمانی که بیمار هوشیاری خود را از دست داده، عضلاتش سفت شده و حرکات تند و سریعی از خود نشان میداد)، ابسنس (زمانی تشنجهای «petit mal» نامیده میشدند، یعنی جایی که بیمار دچار لغزش در هوشیاری شده و به نظر میرسید که خیره شده است)، آتونیک (از دست رفتن ناگهانی قدرت عضلانی)، تونیک (سفت و سخت شدن)، کلونیک (حرکات تند و سریع تکرار شونده)، و میوکلونیک (حرکات تند و سریع، مانند شوکهای مختصر در یک یا چندین عضله) تقسیم میشدند. تشنجهای طبقهبندی نشده نیز مواردی را تشکیل میدادند که در گروههای دیگر گنجانده نشده یا مواردی که مشخص نبود از کدام قسمت مغز آغاز میشوند. بعضی از نامهایی که در سیستم طبقهبندی قدیمی برای تشنج استفاده میشدند، گیجکننده بودند. درواقع، واژهها ذاتا شفاف نبودند.
بهترین جانشین
کمیته علمی مذکور تعیین کرد که «بهترین جانشین» برای آنچه قبلا complex partial seizure نامیده میشد (وضعیتی که بیمار به نظر میرسید یخزده شده یا قادر به صحبت کردن نیست، اما در مورد آنچه پیرامونش میگذرد، آگاهی دارد)، هوشیاری یا awareness است. کارگروه مذکور زمانی را برای بحث پیرامون هوشیاری یا consciousness گذراند، زیرا به نظر میرسد واقعا یک مفهوم اساسی برای همه این موارد باشد. در واقع، هوشیاری اجزای مختلفی دارد؛ آگاهی، پاسخگویی، حافظه، و احساس خود به عنوان یک هویت منحصر به فرد. علاوه براین، در زیر دسته جدید فوکال، این کمیته چندین نوع تشنج را گنجانده که پیش از این در گروه generalized قرار داشتند، از جمله تونیک، کلونیک، آتونیک و میوکلونیک. درواقع، پیش از این محققان معتقد بودند فقط تشنج تونیک از نوع generalized بود، اما حالا میدانیم که شاید یک تشنج تونیک فوکال یا یک تشنج کلونیک فوکال با حرکات تند و سریع یا تشنج میوکلونیک فوکال باشد. با این حال، تشنجهای تونیک ـ کلونیک در گروه شروع generalized باقی میمانند. این طبقهبندی جدید به پزشکان امکان میدهد تا با زبان بهتری با همکاران خود در این زمینه ارتباط برقرار کنند. درواقع، طبقهبندی نوعی خلاصهنویسی برای برقراری ارتباط است میان افراد مبتلا به اپیلپسی، پزشکانی که از آنها مراقبت میکنند، و محققانی که در این حوزه مشغول پژوهش هستند. اگرچه کارگروه مذکور تلاش کرد تا طبقهبندی جدید، جوابگوی همه مشکلات مدارهای زمینهای در مغز که باعث بروز انواع مختلف تشنج میشوند، باشد، محققان هنوز اطلاعات کافی در مورد آن ندارند. تا زمانی هم که تمامی زوایای پنهان این مساله مشخص نشود، نمیتوانیم طبقهبندی علمی کاملی در این زمینه داشته باشیم. در هر صورت، طبقهبندی جدید مشاهدهای بوده و برپایه آن بنا شده که تشنج چگونه به نظر میرسد و گاهی اوقات نیز الگوی EEG یا دیگر تستها به ما چه میگویند. این کمیته تلاش کرده تا «یک نقشه ساده» طراحی کند برای بیان و توضیح گذار از واژههای قدیمی به جدید. زمانی که این طبقهبندی جدید در حال شکلگیری بود، کارگروه ILAE هزاران کامنت از عموم دریافت کرد که نقش اساسی در افزایش وضوح و روشنی واژهها داشتند. البته این یک روند معمول نیست، اما لیگ مذکور خواست تا اطمینان یابد که طبقهبندی جدید مورد قبول عموم واقع شده و از خرد عموم نیز بهرهمند شده است. تنها موضوعی که در این میان مورد مناقشه باقی میماند، آن است که بهطور کلی اپیلپسی را چه بنامیم. آیا یک حالت condition است یا اختلال disorder یا بیماری disease یا هر سه مورد. لیگ ILAE آن را به عنوان یک بیماری در نظر گرفته است. البته بسیاری از افراد ترجیح میدهند به آن یک اختلال بگویند، زیرا از نقطهنظر ننگ و برچسب اجتماعی آن میترسند و این مساله کاملا قابل درک است.
تعاریف جدید
در حدود ۲ سال پیش، ILAE تعریف جدیدی را برای اپیلپسی پذیرفت که در آن، درصورتی بیمار درمان شده در نظر گرفته میشد که به مدت ۱۰ سال هیچگونه تشنجی نداشته و در این مدت نیز، ۵ سال آن را بدون مصرف دارو سپری کرده باشد. تحت لوای تعریف قدیمی، بیماران در صورتی مبتلا به اپیلپسی در نظر گرفته میشدند که در بیش از ۲۴ ساعت جدا از هم، مبتلا به دو یا بیشتر مورد تشنج بدون عامل مشخص شده باشند. بنابراین، اگر شما مثلا در سن ۲ سالگی یک تشنج داشته و در ۳ سالگی هم یک تشنج بدون عامل مشخص داشته باشید، و پس از آن در سن ۸۰ سالگی دوباره یک مورد تشنج را تجربه کنید، براساس تعاریف قدیمی مبتلا به تشنج هستید. یکی از مشکلاتی که در این زمینه خودنمایی میکند، آن است که این تعریف اصلا به فرد مبتلا اجازه نمیدهد که از شر اپیلپسی خلاص شود. اما با تعریف جدید، یک شخص بیمار که اندیکاسیونهای تعریف جدید را داشته باشد، میتواند بگوید که مبتلا به اپیلپسی نیست. از سوی دیگر، با توجه به تعریف روزآمد شده، بیمار میتواند فقط پس از یک تشنج، مبتلا به اپیلپسی تشخیص داده شود، اگر احتمال بالایی برای وقوع تشنج دیگری داشته باشد. این کمیته از به کار بردن واژه «remission» خودداری کرده، زیرا همانطور که محققان توضیح میدهند، این واژه دلالت ضمنی دارد بر سرطان. از سوی دیگر از استفاده از واژه «Cure» هم سرباز زده شده، زیرا این واژه حاکی از آن است که هیچ شانسی برای بازگشت هر نوع تشنجی وجود ندارد، در حالی که اصلا نمیتوان در این زمینه مطمئن شد.